Μυστικά της Αρχαίας Αθήνας

Τους τελευταίους μήνες είχα την ευκαιρία να κάνω αρκετές βόλτες στην Αρχαία Αθήνα. Ένοιωθα πως έχω την ευθύνη σαν Έλληνας να ψάξω την ιστορία της Αθήνας, ώστε να γνωρίζω όχι μόνο τα βασικά, αλλά και αρκετές λεπτομέρειες. Άλλωστε δεν έχουν όλη την ευκαιρία στη ζωή τους να ζήσουν σε μια πόλη που για κάποιο χρονικό διάστημα της ανθρώπινης ιστορίας ήταν το κέντρο του παγκόσμιου πολιτισμού. Αυτές οι πόλεις είναι λίγες και μετρημένες (άλλα παραδείγματα: Ρώμη, Κωνσταντινούπολη, Λονδίνο, Νέα Υόρκη, κτλ).

Αγόρασα για το σκοπό αυτό το εξαιρετικό βιβλίο "Strolling through Athens" του John Freely, ένας Αμερικανός φυσικός(!) και ιστορικός που έζησε αρκετά χρόνια στην Αθήνα τις περασμένες δεκαετίες. Έχει απίθανες ξεναγήσεις στο κέντρο της Αθήνας από όλες τις χρονικές περιόδους, με λεπτομέρειες που λίγοι μόνιμοι κάτοικοι γνωρίζουν ότι βρίσκονται κάτω από τα πόδια τους.

Οι βόλτες έγιναν σε διάστημα πολλώ εβδομάδων, και εδώ ήθελα να μοιραστώ φωτογραφίες από διάφορα ενδιαφέροντα σημεία που ανακάλυψα.

Εδώ φαίνεται ένα τμήμα του ναού των 12 θεών στην Αρχαία Αγορά. Ο τοίχος ορίζει τα όρια του ηλεκτρικού που περνάει ακριβώς δίπλα, όπου διαπίστωσα πως η χάραξη έγινε εντελώς αυθαίρετα, κόβοντας στη μέση την Αρχαία Αγορά. (Ο βωμός του ναού ανακαλύφθηκε πριν μερικούς μήνες κατά τα έργα αναβάθμισης του ΗΣΑΠ).

Επίσης στην Αρχαία Αγορά, στο Στοά του Αττάλου, έχουν διατηρήσει ένα τμήμα του αρχαίου δαπέδου. Η στοά έχει κατασκευαστεί πρόσφατα (~1950) ως ακριβές αντίγραφο της αρχαίας στοάς.

Στο μουσείο που υπάρχει στη στοά του Αττάλου, υπάρχουν ευρήματα από την αρχαία αγορά. Το πιο εντυπωσιακό κατ 'εμέ είναι το παραπάνω πινάκιο με το οποίο οι Αθηναίοι επέλεγαν τους ενόρκους στα δικαστήρια. Στις σχισμές βάζανε κάθε μέρα οι πολίτες τα ονόματά τους γραμμένα σε μεταλλικά φύλλα (φαίνονται κάτω αριστερά). Στο πάνω αριστερό μέρος του πινακίου μπαίνανε λευκές και μαύρες μπάλες. Μέσω μιας στρόφιγγας, μία-μία οι μπάλες βγαίναν, μία για κάθε όνομα στη λίστα. Αν ήταν λευκή, το άτομο αυτό θα ήταν ένορκος.

Φαίνεται απλοϊκό, αλλά όσο το σκέφτομαι τόσο περισσότερο απίθανο μου φαίνεται, ειδικά όταν μιλάμε για το 400-500 πΧ.

Επίσης στην αρχαία αγορά: το κελί όπου έμεινε ο Σωκράτης και είπιε το κωνίο με το δηλητήριο.

Στην αρχαία αγορά βρίσκει επίσης κανείς τις λεγόμενες boundary stones, πέτρες όπου είχαν σκαλιστεί πάνω τα ονόματα της περιοχής όπου έμπαινες. Υποτίθεται υπάρχουν δύο τέτοιες, εγώ κατάφερα να βρω μόνο τη μία.

Στο μουσείο της Ακρόπολης, το αγαπημένο μου άγαλμα είναι το Critian Boy, το πρώτο σωσμένο άγαλμα όπου φαίνεται η μετάβαση από την "αυστηρή" γλυπτική των κούρων στην "ελεύθερη" στάση των αγαλμάτων της χρυσής εποχής της Αθήνας. Για παράδειγμα, η στάση του είναι μη συμμετρική, με τη ραχοκοκαλιά να σχηματίζει σχήμα "S", με τους μυς να διαγραμμίζονται ανάλογα.

Μία από τις αγαπημένες μου φωτογραφίες: ο πάνω όροφος του μουσείου της Ακρόπολης, λουσμένος στο μπλε-χρυσό φως του ηλιοβασιλέματος. Μαγικό.

Μια από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις από τις βόλτες: Στο ενοποιημένο υπόγειο της οδού Δραγατσανίου 6, στην πλατεία Κλαυθμώνος, υπάρχει το καλύτερα διατηρημένο τμήμα των αρχαίων τείχων της Αθήνας που έφτιαξε ο Θεμιστοκλής για προστασία από τους Πέρσες. Κρίμα που δεν διαφημίζεται καθόλου στην επιφάνεια!

Τα τείχη αυτά υπάρχουνε διασκορπισμένα ανά το κέντρο της Αθήνας, όπως στην παραπάνω φώτο που δείχνει προς το λόφο του Φιλιπάππου.

H φώτο εδώ είναι από τη βιβλιοθήκη του Αδριανού, δίπλα στην πλατεία μοναστηρακίου. Η μουτζούρα δεξιά από τον κίονα είναι - αν κοιτάξει κανείς προσεκτικά - υπολείμματα αγιογραφίας από ένα μικρό εκκλησάκι που υπήρχε εκεί για κάποιο διάστημα.

Στην Αρχαία Αγορά υπάρχει ένα λουτρό, μαζί με τις... τουαλέτες. Οι τρύπες είναι τοποθετημένες πάνω από ένα χαντάκι, όπου περνούσε τρεχούμενο νερό για να ξεπλένει.

Λίγο παραδίπλα βρίσκεται ο Πύργος των Ανέμων, και αυτός από τη ρωμαϊκή εποχή. Εκτός από το εντυπωσιακό οκταγωνικό του σχήμα, είχε και το όνομα "Ορολόγιον", διότι υπάρχει ένα ηλιακό ρολόι σε κάθε πλευρά. Έτσι οι περαστικοί μπορούσαν να διαβάσουν την ώρα από απόσταση και από οποιαδήποτε γωνία. Ο πύργος αυτός ήταν η αφορμή να διαβάσω δύο βιβλία για ηλιακά ρολόγια, και να μιλήσω με τον πρόεδρο της ένωσης ηλιακών ρολογιών της Βρετανίας.

Η βόλτα ολοκληρώνεται στην Πνύκα (από το πυκνός), όπου μαζευόντουσαν οι Αθηναίοι για να συζητήσουν στην εκκλησία του δήμου. Ο ρήτορας ανέβαινε στο παραπάνω σκαλιστό στο βράχο βάθρο, και αντίκρυζε την πιο ωραία θέα της αρχαίας πόλης:

Και κάπου εδώ τελειώνει η περιήγηση, βρίσκοντας το ακριβές σημείο από όπου τραβήχτηκε η φωτογραφία του βιβλίου-ξεναγού:

Ελλάδα vs. California: ΚΟΚ

Σε αυτό το post συγκρίνω τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας στην Ελλάδα και τον αντίστοιχο στην California (Driver's Handbook). Ο στόχος είναι να αναδείξω κάποιες διαφορές στο πώς όμοια πράγματα αντιμετωπίζονται διαφορετικά από τις δύο χώρες.




Η αφορμή για το post είναι ότι βρίσκομαι συχνά σε διασταυρώσεις με το αυτοκίνητο στην Ελλάδα και είμαι σίγουρος τι πρέπει να κάνω. Έχω στο μυαλό μου το "αυτός ο οποίος έρχεται από δεξιά έχει προτεραιότητα",  αλλά πάντα είχα πρόβλημα με αυτή τη διατύπωση διότι έχει διάφορα bugs τα οποία εξηγώ στη συνέχεια.

Καταρχάς το αρχείο του ΚΟΚ αναγράφει "άτυπη κωδικοποίηση". Δεν εξηγεί τι σημαίνει αυτό, αλλά υποθέτω ότι ο ΚΟΚ έχει βγει σαν νόμος από την κυβέρνηση υπό μορφή ΦΕΚ κτλ, και ότι το βιβλιαράκι αυτό περιέχει μια εκδοχή των νόμων που κάποιος έβαλε μαζί. Αμέσως ανησυχώ γιατί δεν ξέρω τι μπορεί να έχει αλλάξει στην πορεία - πρέπει να διαβάσω και τους νόμους για να είμαι 100% ήσυχος? Έχουν αλλαχτεί/απλοποιηθεί/κοπεί διατάξεις? Δεν αναφέρεται κάτι σχετικό.

Ιδού η πρώτη σελίδα του ΚΟΚ πριν περάσουμε στα περιεχόμενα:

Ιδού και η αντίστοιχη σελίδα από το CA Handbook:

 Στην περίπτωση της Ελλάδας, δίνεται μία επισημότητα (ίσως και φόβος?) ότι πρόκειται για έγγραφο του κράτους. Αντίθετα η Καλιφόρνια επιλέγει μια απλή, πρακτική συμβουλή για τους οδηγούς.


Κάπου εδώ θα προσπεράσω το γεγονός ότι ο πίνακας περιεχομένων του ΚΟΚ αναγράφει λάθος τις σελίδες που ξεκινούν οι ενότητες. Μάλλον από το πολύ copy-paste δεν το κοίταξε κανείς πριν το δημοσιεύσουνε.


Ιδού πως παρουσιάζονται οι πινακίδες στον ελληνικό ΚΟΚ:




Και ιδού πως είναι στο αντίστοιχο Καλιφορνέζικο:






Καταρχάς αυτό που μου αρέσει στην Αμερική είναι πως αναγράφουν πολλές πινακίδες με λόγια αντί για σύμβολα, ώστε να είναι 100% ξεκάθαρο το τι σημαίνει. Επιπλέον, ο ΚΟΚ αναφέρει απλώς μια λίστα με τις πινακίδες, χωρίς βλέπει ο αναγνώστης σε ποια αντιστοιχεί - υποθέτω σε κάποιο άλλο βιβλίο θα υπάρχουν. Οπότε στην ελληνική περίπτωση καταλαβαίνω πως το βιβλίο δεν έχει σκοπό να διδάξει, αλλά απλώς υπάρχει για να είναι σωστός ο νομοθέτης απέναντι στο κράτος. Αντίθετα, το CA Handbook έχει σκοπό (και) να εκπαιδεύσει τον οδηγό.


Και περνάω στο βασικό μου πρόβλημα, που είναι τι πρέπει να κάνει ο οδηγός στις διασταυρώσεις χωρίς πινακίδα stop.

Στον ελληνικό ΚΟΚ αναφέρονται τα εξής (σελ. 69):

4. Στoυς κόμβoυς η πρoτεραιότητα oρίζεται με κατάλληλη σήμανση.
5. Στoυς κόμβoυς χωρίς τέτoια σήμανση η πρoτεραιότητα ανήκει σε αυτόν
πoυ έρχεται από τα δεξιά.

Το πρώτο πρόβλημα που έχω με την ασάφεια της διάταξης αυτής είναι ότι δεν προσδιορίζει χρόνο ή αποστάσεις. Ας πούμε ότι φτάνω σε μια διασταύρωση πρώτος, και βλέπω ένα αυτοκίνητο να έρχεται από τα δεξιά μου. Πότε του παραχωρώ προτεραιότητα? Αν είναι 100μ μακριά? Αν είναι 1χλμ μακριά πρέπει να περιμένω να φτάσει και να περάσει?

Το δεύτερο πρόβλημα που είναι εμφανές είναι όταν έρχονται δύο αμάξια αντικριστά. Σε αυτή την περίπτωση ο καθένας είναι - δυνητικά - στα δεξιά του άλλου. Τι γίνεται σε αυτή την περίπτωση? Από την εμπειρία μου, μια και δεν έχει προβλέψει ο νομοθέτης, συνήθως γίνεται συνεννόηση με μάτια και νεύματα :-)

Και τέλος, τι γίνεται αν έρχονται συνεχώς αμάξια από τα δεξιά μου? Με βάση τη διάταξη θα πρέπει να περιμένω να περάσουν οι πάντες μέχρι να έχω και εγώ το δικαίωμα να περάσω τη διασταύρωση.


Ας δούμε τώρα τη διάταξη στο CA Handbook (σελ. 26):

Driving through an intersection is one of the most complex traffic situations motorists encounter. Intersection collisions account for more than 45 percent of all reported crashes and 21 percent of fatalities according to the Federal Highway Administration.

At intersections without “STOP” or “YIELD” signs, slow down and be ready to stop. Yield to traffic and pedestrians already in the intersection or just entering the intersection. Also, yield to the vehicle or bicycle which arrives first, or to the vehicle or bicycle on your right if it reaches the intersection at the same time as you.

Προσέξτε πώς ξεκινάνε με τα στατιστικά (με reference), ότι τα μισά ατυχήματα και 1 στους 5 νεκρούς συμβαίνουν στις διασταυρώσεις! Επίσης, η προτεραιότητα καθορίζεται με τη χρονική άφιξη των αυτοκινήτων: πολύ απλά, όποιος φτάσει πρώτος, περνάει και πρώτος. Αυτό αυτομάτως λύνει τα παραπάνω προβλήματα που παρουσιάζει η ελληνική εκδοχή των κανονισμών.


Η μόνη περίπτωση που δεν προβλέπεται ακριβώς από αυτή τη διατύπωση είναι όταν δύο αυτοκίνητα φτάσουν ταυτόχρονα και αντικριστά στη διασταύρωση. Αλλά, επειδή ο νομοθέτης τους υποχρεώνει να σταματήσουν πρώτα, είναι πολύ πιο εύκολο να διασχίσουν τη διασταύρωση. Αντίθετα, στην ελληνική εκδοχή αν κάποιος οδηγός πιστέψει ότι έχει προτεραιότητα, μπορεί να διασχίσει τη διασταύρωση καρφωτός!


Ίσως και να είναι μικρολεπτομέρειες αυτά. Αλλά μου αρέσει που στην Αμερική προβλέπεται και η παραμικρή λεπτομέρεια. Αν τα στατιστικά αυτά ισχύουν χονδρικά και για την Ελλάδα, ότι δηλαδή 1 στους 5 νεκρούς σκοτώνεται στις διασταυρώσεις, τότε πόσες ζωές θα μπορούσαν να σωθούνε με μια σαφέστερη διατύπωση του νόμου?