Μέχρι και το Μάρτιο που ήμουν στο εξωτερικό για 7 χρόνια, πολλοί από εμάς τους "έξω" συζητάγαμε για την επιστροφή στην Ελλάδα.
Γνωρίζοντας τα μειονεκτήματα (λίγα χρήματα, αναξιοκρατία, διαφορά, λίγες ευκαιρίες, ακρίβεια κτλ) και τα πλεονεκτήματα (καλοκαίρι, χαλαρή δουλειά, κοντά σε οικογένεια, φτηνά σπίτια κτλ) πολλοί επιστρέψαμε. Δύσκολη βλέπετε η ξενιτιά.
Τους τελευταίους 4 μήνες που είμαι στην Ελλάδα, πάρα πολλοί, και ειδικά φίλοι της ηλικίας μου (~30), που δεν το τολμήσανε όταν το έκανα εγώ στα 22, σκέφτονται αν πρέπει να πάνε έξω τώρα. Ειδικά από άτομα που έχουν ελάχιστη επαφή με το εξωτερικό.
Υπάρχει επίσης μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων που γκρινιάζει. Για τα λεφτά, για τη ζωή, για την κίνηση, για το κράτος, κτλ. Μερικοί από αυτούς ανήκουν και στην παραπάνω κατηγορία που σκέφτονται να πάνε έξω.
Οπότε είπα να μαζέψω εδώ μερικές από τις συμβουλές που τους προτείνω κατά καιρούς, ως και πιο έμπειρος έχοντας ζήσει και πληρώσει φόρους σε 2 χώρες του εξωτερικού (Αγγλία & Αμερική).
- Δεν υπάρχει σωστή και λάθος λύση. Στον καθένα ταιριάζει άλλος τρόπος ζωής.
- Υπάρχει ένας απλός λόγος που οι έξω θέλουν να γυρίσουν και οι μέσα να φύγουν: "The grass is always greener on the other side of the fence" που λένε και οι Αμερικάνοι. Το μυαλό τείνει να προσέχει τα πράγματα που το ενοχλούν και άρα η αλλαγή θεωρείται by default πιο ενδιαφέρουσα λύση - δεν φταίμε εμείς για αυτό, είναι θέμα επιβίωσης όπως ορίζει ο Δαρβίνος.
- Για μένα δεν υπάρχει νόημα στο να γκρινιάζει κάποιος. Αν δε σου αρέσει κάτι, δοκιμάζεις να το αλλάξεις. Αν δεν νομίζεις ότι αλλάζει, και δε σου αρέσει η ζωή εδώ, be my guest και πήγαινε έξω. Αλλά η σκέτη γκρίνια χωρίς πράξεις, απλώς δεν αλλάζει τίποτα!
- "Μα είμαι πια 30, έχω υποχρεώσεις κτλ". Η δυσκολία της αλλαγής είναι στο μεγαλύτερο μέρος της ψευδαίσθηση, απόρροια της ελληνικής νοοτροπίας του δημοσίου όπου έχεις μια δουλειά και δε το κουνάς ποτέ από εκεί. Στο εξωτερικό ο κόσμος μετακομίζει πολύ συχνότερα, αλλάζοντας συνεχώς δουλειές, σπίτια, παρέες, συνήθειες. (Εγώ: 5 σπίτια σε 7 χρόνια).
- "Μα είμαι κοντά στα 40 και έχω ήδη αγοράσει σπίτι και έχω 2 παιδιά, πώς να τα παρατήσω όλα να πάω έξω?" Ακριβώς - άρα έχεις ήδη κάνει την επιλογή που πιστεύεις ότι είναι καλύτερη για σένα, να μείνεις στην Ελλάδα. Οπότε προς τι η γκρίνια?
- Στο παραπάνω παράδειγμα η επιλογή Ελλάδας ίσως είναι σωστή: Αυτός που έχει πχ σπίτι από τους γονείς και τα πεθερικά μπορεί να προσέχουν τα παιδιά στην Ελλάδα, θα πλήρωνε αν έμενε στο Λονδίνο £2,000 για καλό daycare/nursery για τα παιδιά (διότι θα πρέπει να δουλεύει) και άλλα τόσα για ενοίκιο. Επομένως ακόμα και £6,000 καθαρά να βγάζει το μήνα (£100Κ+ το χρόνο μισθό) ίσως να ζει μόνο οριακά καλύτερα από ότι σαν δημόσιος υπάλληλος στην Ελλάδα.
- Το μεγαλύτερο λάθος (misconception) αυτών που θέλουν να πάνε έξω είναι πως πιστεύουν ότι πηγαίνοντας έξω, θα αλλάξουν μόνο τα πράγματα που εκείνοι θέλουν να αλλάξουν. Μέγα σφάλμα - αλλάζουν σχεδόν τα πάντα, και είναι λίγο hit or miss αν θα σου αρέσει το νέο περιβάλλον ή όχι.
- Παράδειγμα: Φίλος στο LA έμαθε ότι ο πατέρας του μπήκε στο νοσοκομείο. Πήρε το πρώτο αεροπλάνο για Αθήνα αλλά ο πατέρας του πέθανε όσο ήταν στον αέρα (20+ ώρες ταξίδι) και δεν τον πρόλαβε. Τέτοια ενδεχόμενα δεν τα σκέφτεσαι όταν ξεκινάς για να μετακομίσεις στο εξωτερικό, αλλά σε βρίσκουν αργά ή γρήγορα.
- Πριν από 10-20 χρόνια, θα δεχόμουν ότι υπήρχαν πρακτικές δυσκολίες να βρει κανείς δουλειά έξω, χωρίς ίντερνετ γαρ. Σήμερα όμως όλες οι μεγάλες (και ειδικά οι μικρές...) εταιρίες και πανεπιστήμια προβάλλουν τις θέσεις στα sites τους, και είναι πολύ εύκολο να ανεβάσεις ένα CV για να δεις τι ψάρια πιάνεις.
- Έχει νόημα να πας έξω (και ειδικά Αμερική) όταν νομίζεις ότι είσαι πολύ καλός σε κάτι, σου αρέσει, και είσαι διατεθειμένος να αφιερώσεις τη ζωή σου και να κάνεις θυσίες και αυτό. Γιατί εκεί θα σε αναγνωρίσουν, θα σε αναδείξουν, και θα πληρωθείς καλά για κάτι που σου αρέσει.
- Αλλά αυτό θα έρθει με το τίμημα της πολύ δουλειάς, με μειωμένο ελεύθερο χρόνο, πολύ άγχος, 10 μέρες διακοπών το χρόνο στις ΗΠΑ (άρα μία εβδομάδα τα Χριστούγεννα και μία το καλοκαίρι και that's it), και κοινωνική απομόνωση σε μικρό ή μεγάλο βαθμό (αναμενόμενο όταν πας σε νέο περιβάλλον).
- Από την άλλη αν η λογική σου είναι "θέλω να δουλεύω, αλλά φυσιολογικές ώρες και να μπορώ να χαλαρώνω συχνά" τότε καλύτερα στην Ελλάδα. Θα είσαι κοντά με οικογένεια και φίλους, αλλά θα πρέπει να έχεις ελάχιστες απαιτήσεις εργασιακά.
- Αυτό δε σημαίνει ότι όσοι μένουν Ελλάδα είναι χαμένοι και όσοι πάνε έξω γίνονται φοβεροί - απλώς αυξάνουν οι πιθανότητες.
- Δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι δραματικά στην Ελλάδα μέσα σε 5-10-20 χρόνια. Τα προβλήματα της Ελλάδας είναι κατά βάση προβλήματα νοοτροπίας, και τα πράγματα που θέλουν αλλαγή νοοτροπίας γίνονται πολύ αργά και σταδιακά, από γενιά σε γενιά. Οπότε είναι αρκετά ασφαλές ότι αν πας έξω για μερικά χρονάκια δε θα χάσεις και πολλά πράγματα μέχρι να επιστρέψεις.
